کربنات کلسیم به نام‌های گچ فرنگی، سنگ آهک، کلسیت، آراگونیت، سنگ مرمر شناخته شده است.
فرمول شیمیایی کربنات کلسیم CaCO3 ، شکل ظاهری نوع خالص آن پودر سفید و ناخالص آن کرم رو به سفید می باشد. چگالی کربنات کلسیم g/cm³ ۸۳/۲-۷۱/۲، در دمای °۸۲۵ سانتی‌گراد تجزیه می‌شود. شکل مولکولی خطی دارد و غیر مشتعل می باشد.
کربنات کلسیم (Calcium carbonate) جامد سفید رنگی با فرمول شیمیایی CaCO3 است که بطور فراوان در ترکیب صخره‌ها در تمام نقاط جهان یافت می‌شود. مهمترین کانیهای آن، آراگونیت، سنگ آهک، ماربل و تراورتن است. به مقدار بسیار کم در آب حل می‌شود. اما در آبی که CO2 محلول داشته باشد، بطور کامل حل شده، ایجاد کربنات کلسیم می‌کند. انحلال کربنات کلسیم در آبهای جاری که مقداری CO2 محلول دارند، باعث ایجاد سختی در آب می‌شود. کربنات کلسیم یک ماده معدنی استثنایی است که در بیش از ۴٪ از پوستهٔ زمین را شامل و در سرتاسر دنیا پیدا می‌شود. کربنات کلسیم یکی از پرکاربردترین مواد شناخته شده برای بشر است. این ماده می‌تواند به صورت مصنوعی تولید شود و البته در پوسته تخم مرغ و غشای جانورانی مانند حلزون و خرچنگ نیز موجود است. جنس مروارید نیز از کلسیم کربنات است. کربنات کلسیم، برای استفاده در صنعت، از معدن استخراج می‌شود. کربنات کلسیم خالص می‌تواند از سنگ مرمر تولید شود یا اینکه می‌تواند بوسیلهٔ عبور دادن دی اکسید کربن از درون محلول کلسیم هیدروکسید بوجود آید.
تاریخچه کربنات کلسیم
تاریخچه استفاده از کربنات کلسیم از دوران قبل از میلاد به عصر حاضر می رسد. از قرون وسطی به انقلاب صنعتی و از انقلاب صنعتی به زمان های مدرن مورد استفاده های گوناگون بوده است.
کربنات کلسیم از ۴۰،۰۰۰ سال قبل از میلاد تا امروز به کار رفته است. تاریخچه کربنات کلسیم نشان دهنده چگونگی استفاده از خواص منحصر به فرد این ماده معدنی در برنامه های کاربردی از نقاشی های غار پیش از تاریخ تا تولید کاغذ و پلاستیک مدرن است.
آنگلوساکسون ها به عنوان “Hwiting-melu”، به معنای “پودر سفید کننده”، به گچ اشاره می کنند. و این دقیقا همان چیزی است که برای بیش از هزار سال استفاده می شود، که آن را به عنوان یک رنگدانه سفید در رنگ ها، مواد اولیه و پلاسترها باشد.
کربنات کلسیم به عنوان پرکننده در صنایع مورد مصرف دارد.
پرکننده ها به موادی گفته می شود که به مایعات و جامدات اضافه می شوند تا یک یا چند تغییر بصورت افزایش مقاومت مکانیکی و خاصیت شکل پذریری ، کاهش و یا افزایش وزن مخصوص، افزایش مقاومت حرارتی، تغییر در غلظت و کاهش قیمت تمام شده می گردد.
کربنات کلسیم در صنایع رنگ و تولید چسب جوب، پلاستیک، لاستیک، کفپوش، ورق پی وی سی، چسب ورزین،سیم و کابل، لوله پلیکا، چرم مصنوعی، مرکب، کاغذ، داروئی، شوینده ها ، مستربچ، لعاب، کنیتکس، پروفیل و لعاب سازی و کاشی سرامیک مصرف دارد.
کربنات کلسیم در اثر حرارت با از دست دادن CO2 به آهک تبدیل می‌شود که از آن در کارهای ساختمانی، در صنعت استخراج آهن و تولید فولاد به‌عنوان کمک ذوب و برای تهیه کاربید کلسیم استفاده می‌شود. از آهک در کشاورزی برای اصلاح خاک و تنظیم PH آن استفاده می‌شود. کربنات کلسیم در پزشکی به‌عنوان آنتی اسید برای خنثی کردن اسید معده بکار می‌رود.
کربنات کلسیم یک ماده شیمیایی بی‌خطر یا بسیار کم‌خطر است که تنفس یا خوردن آن و یا تماس با پوست و چشم (البته در مدت زمان کم) خطری ایجاد نمی‌کند. کربنات کلسیم در آب معمولی تقریبا نامحلول و در آبی که مقداری دی اکسید کربن داشته و یا نمک های آمونیومی آن زیاد باشد به آرامی حل می شود. در الکل تقریبا نامحلول بوده و در اسید استیک و اسید کلریدریک و اسید نیتریک می جوشد. کربنات کلسیم خاصیت آنتی اسیدی دارد و در نواقص کلیوی و درمان استئوپروزیس به کار رفته و مکمل کلسیم است. کربنات کلسیم در بیماران مبتلا به هیپرفسفاتمی همراه با نقص کلیوی توصیه می شود زیرا با پیوستن به فسفات مانع جذب بیشتر فسفات از طریق معده و روده می گردد. کربنات کلسیم در داروهای هومئوپاتی Homoepathic ( نوعی دارو درمانی ) و در افزودنی های خوراکی هم کاربرد دارد. به علاوه با توجه به دارا بودن خاصیت جذب سطحی، در داروهای ضداسهال نیز به کار می رود. کربنات کلسیم با اسید معده به صورت کلرید کلسیم درآمده و گاز دی اکسید کربن حاصل در برخی از بیماران ممکن است باعث نفخ معده شود. مقداری از کلسیم در لوله گوارشی جذب می شود ولی در حدود ۸۵ درصد آن مجددا بصورت نمک های کلسیم نظیر کربنات کلسیم دفع می گردد.
